จุดประสงค์การเรียนรู้
- นักเรียนสามารถแยกแยะความแตกต่างระหว่างผลประโยชน์ส่วนตนและส่วนรวมได้
- นักเรียนมีจิตสำนึกและพฤติกรรมที่เคารพในสิทธิของส่วนรวม
- นักเรียนมีทักษะในการคิดวิเคราะห์สถานการณ์ที่อาจก่อให้เกิดผลประโยชน์ทับซ้อน
ความหมายสำคัญ
ผลประโยชน์ส่วนตน
คือ สิ่งที่ให้ประโยชน์หรือความพึงพอใจต่อตนเอง เช่น การได้ของรางวัล การได้เล่นก่อนเพื่อน หรือการใช้ของหลวงไปทำประโยชน์ส่วนตัว
ผลประโยชน์ส่วนรวม
คือ สิ่งที่เป็นประโยชน์ต่อกลุ่ม ต่อสังคม ต่อโรงเรียน เช่น การรักษาความสะอาดห้องเรียน การใช้ของส่วนรวมอย่างประหยัด และการไม่เอาเปรียบเพื่อน
ตัวอย่างสถานการณ์เปรียบเทียบ
| สถานการณ์ | ผลประโยชน์ส่วนตน | ผลประโยชน์ส่วนรวม |
|---|---|---|
| ใช้กระดาษ A4 ของโรงเรียนทำการบ้านส่วนตัว |  |  |
| รดน้ำต้นไม้ที่โรงเรียนโดยไม่สั่ง | | |
| เล่นของเล่นระหว่างเรียน | | |
| จัดโต๊ะเรียนให้เรียบร้อยก่อนกลับบ้าน | | |
ความสำคัญของการแยกแยะ
ความสำคัญของการแยกแยะ- การแยกแยะช่วยให้เรารู้ว่า “ควรทำอะไร” และ “ไม่ควรทำอะไร”
- ป้องกันการเกิด ผลประโยชน์ทับซ้อน
- ส่งเสริมความมีระเบียบวินัย และจริยธรรมในสังคม
“เมื่อเรารู้จักคิดเผื่อผู้อื่น สังคมก็จะน่าอยู่ขึ้น”
กิจกรรมกลุ่ม: “สถานการณ์นี้…ใครได้ ใครเสีย?”
วัตถุประสงค์ของกิจกรรม
- เพื่อให้นักเรียนวิเคราะห์สถานการณ์จริงหรือจำลองว่าเป็น “ผลประโยชน์ส่วนตน” หรือ “ผลประโยชน์ส่วนรวม”
- เพื่อส่งเสริมการคิดเชิงจริยธรรมและทักษะการตัดสินใจอย่างมีเหตุผล
วิธีดำเนินกิจกรรม
- แบ่งกลุ่มนักเรียน กลุ่มละ 4–5 คน
- แจก “สถานการณ์จำลอง” ให้กลุ่มละ 1 สถานการณ์ (ครูสามารถสุ่มให้ หรือให้นักเรียนจับฉลาก)
- ให้นักเรียนช่วยกันตอบคำถามต่อไปนี้:
- สถานการณ์นี้เป็น ผลประโยชน์ส่วนตน / ส่วนรวม / ทับซ้อน หรือไม่? เพราะอะไร?
- ถ้าคุณอยู่ในสถานการณ์นั้น จะตัดสินใจอย่างไร?
- ผลลัพธ์จะเป็นอย่างไรถ้าทุกคนเลือกเหมือนกันกับในสถานการณ์นี้?
- ให้นักเรียนจัดทำโปสเตอร์ หรือเขียนสรุปบนกระดาษ A4 / สไลด์ Google Slides / Jamboard
- นำเสนอหน้าชั้นเรียน หรืออัดคลิปสั้น ๆ เพื่อส่งครู
ตัวอย่างสถานการณ์ (ครูใช้สุ่มแจกกลุ่มละ 1 ใบ)
| สถานการณ์ | คำถามกระตุ้นคิด |
|---|---|
| นักเรียนคนหนึ่งแอบใช้กระดาษจากห้องพยาบาลไปวาดการ์ตูน | สิ่งที่เขาทำเป็นผลประโยชน์แบบใด? มีใครเสียบ้าง? |
| มีเพื่อนคนหนึ่งเจอเงินหล่นหน้าห้อง แล้วเก็บไว้ใช้เอง | ถ้าคุณเจอแบบนี้ คุณจะทำอย่างไร? |
| โรงเรียนให้ทุนนักเรียน แต่ลูกของครูได้รับโดยไม่สอบ | นี่เป็นการได้สิทธิโดยชอบธรรมหรือไม่? |
| เพื่อนในกลุ่มทำงานให้เสร็จคนเดียว แต่ให้ทุกคนส่งชื่อร่วม | คุณคิดว่ายุติธรรมหรือไม่? ควรแก้ปัญหายังไง? |
การทุจริตคืออะไร?
ปัญหาการทุจริตเป็นปัญหาสำคัญของประเทศไทยและทั่วโลก เพราะการทุจริตทำให้เกิดความเสียหายในหลายด้าน เช่น
- เศรษฐกิจตกต่ำ
- การลงทุนของต่างชาติหดหาย
- การบริหารประเทศขาดความโปร่งใส
- ส่งผลให้ประเทศไม่สามารถพัฒนาได้เต็มศักยภาพ
ในปัจจุบัน การทุจริตเกิดขึ้นได้หลายรูปแบบ ทั้งเจ้าหน้าที่ของรัฐและเอกชน โดยมี ฝ่ายได้ประโยชน์ และ ฝ่ายให้ประโยชน์ ซึ่งมีการแลกเปลี่ยนผลประโยชน์กันแบบผิดกฎหมายหรือผิดจริยธรรม
1. ผู้รับผลประโยชน์
คือเจ้าหน้าที่ของรัฐที่มีอำนาจ หน้าที่ในการดำเนินงานต่าง ๆ แล้วใช้ตำแหน่งหน้าที่นั้นรับผลประโยชน์ส่วนตน เช่น
- เรียกรับสินบน
- จัดซื้อจัดจ้างโดยไม่โปร่งใส
- ใช้อำนาจกำหนดผลประโยชน์ให้คนบางกลุ่มโดยมิชอบ
2. ผู้ให้ผลประโยชน์
คือบุคคลหรือหน่วยงานที่ต้องการได้รับผลประโยชน์จากเจ้าหน้าที่รัฐ โดยเสนอผลตอบแทนในรูปแบบต่าง ๆ เช่น
- เงิน
- ของขวัญ
- การเลี้ยงดู หรือการให้สิทธิพิเศษ
คำว่า “ทุจริต” หมายถึงอะไร?
“การกระทำที่ทำให้เกิดความเสียหายต่อส่วนรวม โดยใช้ประโยชน์จากตำแหน่งหน้าที่ของตน เพื่อผลประโยชน์ส่วนตนหรือพวกพ้อง”
พฤติกรรมเหล่านี้มักเริ่มจากเล็กน้อย แต่ถ้าไม่ได้รับการแก้ไขก็จะขยายวงกว้างและฝังรากลึกในสังคมไทย
ตัวอย่างการทุจริตที่พบบ่อย
- การลอกข้อสอบ
- การยอมให้เพื่อนลอกการบ้าน
- การใช้ทรัพย์สินของโรงเรียนไปใช้ส่วนตัว
- การจัดซื้อของในโรงเรียนโดยไม่โปร่งใส
- เจ้าหน้าที่เรียกรับเงินเพื่อเลื่อนตำแหน่งหรืออนุมัติงานต่าง ๆ
สรุป: เราจะป้องกันการทุจริตได้อย่างไร?
- มีจิตสำนึกที่ดี และซื่อสัตย์สุจริต
- ไม่สนับสนุนการทุจริต เช่น การไม่ให้สินบน หรือไม่ยินยอมให้ใครลอกงาน
- กล้าแจ้งเบาะแส เมื่อตรวจพบสิ่งผิดปกติ
- ส่งเสริมความโปร่งใส เช่น การทำบัญชีรายรับ-รายจ่ายที่ตรวจสอบได้
- ร่วมกันปลูกฝังค่านิยมความซื่อสัตย์ให้กับตนเองและผู้อื่น
