การอธิบายกระบวนการทำงาน คือ การเล่า บอก หรือเขียนถึงวิธีการทำสิ่งใดสิ่งหนึ่งอย่างเป็นลำดับขั้นตอน เพื่อให้ผู้อื่นสามารถเข้าใจ และปฏิบัติตามได้อย่างถูกต้อง เช่น การอธิบายวิธีล้างมือ วิธีห่อของขวัญ หรือวิธีทำความสะอาดโต๊ะเรียน
จุดประสงค์ของการอธิบายกระบวนการทำงาน
- เพื่อสื่อสารให้ผู้อื่นเข้าใจการทำงาน
- เพื่อให้สามารถทำตามได้ถูกต้อง
- เพื่อฝึกการคิดอย่างเป็นระบบและลำดับเหตุการณ์
หลักการอธิบายกระบวนการทำงานอย่างง่าย
- เริ่มต้นด้วยชื่อกิจกรรมหรือเป้าหมาย
เช่น “วิธีการปลูกถั่วงอกในขวดพลาสติก” - อธิบายอุปกรณ์หรือสิ่งที่ต้องเตรียม
เช่น ขวดน้ำ ก้อนสำลี เมล็ดถั่ว น้ำสะอาด - ลำดับขั้นตอนอย่างชัดเจน
- นำขวดมาตัดครึ่ง
- วางก้อนสำลีลงในขวด
- โรยเมล็ดถั่ว
- รดน้ำเล็กน้อย
- ตั้งในที่ร่ม
- ตรวจสอบหรือสรุปผล
เช่น ถั่วงอกจะเริ่มงอกใน 2-3 วัน ควรรดน้ำเช้าเย็น
ตัวอย่างกิจกรรมให้นักเรียนฝึกอธิบาย
- การอธิบายวิธีทำของใช้ในห้องเรียน เช่น การทำซองใส่ดินสอจากกล่องนม
- การเล่ากระบวนการทำอาหารง่าย ๆ เช่น ขนมปังทาแยม
- กิจกรรม “เพื่อนอธิบาย – เราทำตาม” ฝึกฟังและทำตามคำอธิบาย
เกมในห้องเรียนเพื่อฝึกทักษะ
- เกมเรียงภาพ: ให้นักเรียนเรียงลำดับภาพตามขั้นตอนของกิจกรรม
- เกมเล่าเรื่อง: ให้นักเรียนจับฉลากหัวข้อแล้วอธิบายวิธีทำสิ่งนั้นต่อหน้าเพื่อน
- กิจกรรมเขียนกระบวนการ: ให้นักเรียนวาดภาพพร้อมเขียนอธิบายวิธีทำงาน เช่น การล้างมือ 7 ขั้นตอน
ประโยชน์ที่เด็กจะได้รับ
- พัฒนาทักษะการคิดอย่างเป็นระบบ
- ฝึกการพูด การเขียน และการสื่อสาร
- นำไปใช้ในชีวิตประจำวัน เช่น อธิบายวิธีใช้ของเล่นใหม่ หรือวิธีเล่นเกมให้เพื่อนฟัง
