การใช้เหตุผลเชิงตรรกะในการแก้ปัญหา เป็นการนำกฎเกณฑ์หรือเงื่อนไขที่ครอบคลุมทุกกรณี มาพิจารณาในการแก้ปัญหา การอธิบายการทำงาน หรือคาดการณ์ผลลัพธ์
ขั้นตอนการแก้ปัญหาเป็นหลักการแก้ปัญหาอย่างมีประสิทธิภาพและให้ผลลัพธ์ที่ดี ซึ่งประกอบด้วย ระบุปัญหา รวบรวมข้อมูล วางแผนแก้ปัญหา แก้ปัญหา ทดสอบและประเมินผล
การออกแบบโปรแกรมการแก้ปัญหา เป็นการออกแบบขั้นตอนการแก้ปัญหาที่ควรออกแบบให้ครอบคลุมทุกกรณีตามเงื่อนไขที่โจทย์กำหนด และอาจนำขั้นตอนนี้ไปใช้ได้หลาย ๆ ครั้งตามต้องการ
การเขียนโปรแกรมเป็นการสร้างลำดับของคำสั่งให้คอมพิวเตอร์ทำงาน เพื่อให้ได้ผลลัพธ์ตาม ความต้องการ หากมีข้อผิดพลาดให้ตรวจสอบการทำงานทีละคำสั่ง เมื่อพบจุดที่ทำให้ผลลัพธ์ไม่ถูกต้อง ให้ทำการแก้ไขจนกว่าจะได้ผลลัพธ์ที่ถูกต้อง
ตอนที่ 1.1 การแก้ปัญหาด้วยเหตุผลเชิงตรรกะ
การใช้เหตุผลเชิงตรรกะ

แสดงวิธีคิดเชิงตรรกะในการแก้ปัญหา หรือคาดการณ์ผลลัพธ์ของเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น
ความหมายของ “เหตุผลเชิงตรรกะ”
การใช้เหตุผลเชิงตรรกะ คือ การนำ “กฎเกณฑ์” หรือ “เงื่อนไข” ที่ครอบคลุมทุกกรณีมาใช้พิจารณาเพื่อ
- แก้ปัญหา
- อธิบายการทำงาน
- หรือคาดการณ์ผลลัพธ์
ตัวอย่างสถานการณ์ในชีวิตประจำวัน
สถานการณ์ | เหตุผลเชิงตรรกะ |
---|---|
ถ้าอากาศครึ้ม → อาจมีฝนตก | เพราะเมฆมากมักมาพร้อมฝน |
ถ้าเดินผ่านร้านขนม → อาจหยุดซื้อขนม | เพราะเด็กส่วนใหญ่มักสนใจของกิน |
ถ้าน้ำเดือด → น้ำมีอุณหภูมิ 100°C | เพราะน้ำจะเดือดที่ 100°C ในความดันปกติ |
วิธีคิดเชิงตรรกะทำอย่างไร?
- ตั้งกฎหรือเงื่อนไข เช่น “ถ้า A แล้ว B”
- ใช้เงื่อนไขนั้นกับสถานการณ์จริง
- วิเคราะห์ผลที่อาจเกิดขึ้น
- ตรวจสอบว่าข้อสรุปนั้นถูกต้องหรือไม่
ประโยชน์ของเหตุผลเชิงตรรกะ
- ทำให้คิดเป็นระบบ ไม่ด่วนตัดสิน
- ช่วยเขียนโปรแกรมหรือคำสั่งได้ง่าย
- ฝึกให้เป็นคนรอบคอบ วิเคราะห์เก่ง
- คาดเดาผลลัพธ์ล่วงหน้าได้แม่นยำ
แบบฝึกคิด
โจทย์:
ถ้าฝนตกหนัก → ถนนลื่น → เสี่ยงอุบัติเหตุ
คำถาม: ถ้าฝนตกหนัก ควรทำอย่างไร?
สถานะเริ่มต้นที่แตกต่าง ส่งผลให้ผลลัพธ์แตกต่าง
ความหมาย
การทำงานของอัลกอริทึมหรือชุดคำสั่งหนึ่ง ๆ ถ้าเริ่มจาก “สถานะเริ่มต้นที่ต่างกัน” จะทำให้ผลลัพธ์สุดท้ายออกมา “ต่างกัน” แม้จะใช้คำสั่งเดียวกันก็ตาม
ตัวอย่างง่าย ๆ
สถานะเริ่มต้น | คำสั่งที่ใช้ | ผลลัพธ์ |
---|---|---|
หุ่นยนต์ยืนหน้าประตูห้อง | เดินหน้า 2 ก้าว | ไปอยู่กลางห้อง |
หุ่นยนต์ยืนกลางห้อง | เดินหน้า 2 ก้าว | ชนกำแพง |
จะเห็นว่า “คำสั่งเดียวกัน” แต่ได้ “ผลลัพธ์ต่างกัน” เพราะจุดเริ่มต้นต่างกัน
ข้อคิดสำหรับนักเรียน
- เวลาวางแผนแก้ปัญหา ควรดูว่า เริ่มต้นจากตรงไหน
- ต้องคิดให้ละเอียดว่า สถานะตอนเริ่ม คืออะไร
- ใช้แนวคิดนี้ช่วยให้ เขียนโปรแกรมไม่ผิดพลาด
กิจกรรมแนะนำ
ลองให้เพื่อน ๆ เริ่มต้นเดินจากจุดต่าง ๆ กัน แล้วใช้คำสั่งเดียวกัน เช่น
“เดินหน้า 3 ก้าว → หันขวา → เดินหน้า 2 ก้าว”
แล้วสังเกตว่าไปถึงจุดหมายเดียวกันไหม? ถ้าไม่ เหตุผลคืออะไร?
สรุปสั้น ๆ
❝ จุดเริ่มต้นต่างกัน แม้ใช้คำสั่งเดียวกัน ก็ได้ผลลัพธ์ต่างกัน ❞
นี่คือหลักการสำคัญใน “การคิดเชิงตรรกะและอัลกอริทึม”
ความรู้เพิ่มเติม
5 วิธีฝึกทักษะตรรกะให้เด็กประถม
- 1.1.1 การฝึกลำดับความคิด
- 1.1.2 การเลือกวิธีการแก้ปัญหา
- 1.1.3 แนวทางการแก้ปัญหา
- 1.1.4 การคาดการณ์ผลลัพธ์ของปัญหา
- 1.1.5 รู้จักขั้นตอนการแก้ปัญหา
- 1.1.6 การแก้ปัญหาตามขั้นตอนการแก้ปัญหา
- 1.1.7 การออกแบบขั้นตอนการแก้ปัญหา
- 1.1.8 การออกแบบโปรแกรมการแก้ปัญหา
- 1.1.9 การเขียนโปรแกรมให้ตัวละครสื่อสารระหว่างกัน

ตัวชี้วัด
ว 4.2 ป.4/1 ใช้เหตุผลเชิงตรรกะในการแก้ปัญหา การอธิบายการทำงาน การคาดการณ์ผลลัพธ์จากปัญหาอย่างง่าย (10 คะแนน)