หน่วยที่ 1 การแก้ปัญหา

การใช้เหตุผลเชิงตรรกะในการแก้ปัญหา เป็นการนำกฎเกณฑ์หรือเงื่อนไขที่ครอบคลุมทุกกรณี มาพิจารณาในการแก้ปัญหา การอธิบายการทำงาน หรือคาดการณ์ผลลัพธ์

ขั้นตอนการแก้ปัญหาเป็นหลักการแก้ปัญหาอย่างมีประสิทธิภาพและให้ผลลัพธ์ที่ดี ซึ่งประกอบด้วย ระบุปัญหา รวบรวมข้อมูล วางแผนแก้ปัญหา แก้ปัญหา ทดสอบและประเมินผล

การออกแบบโปรแกรมการแก้ปัญหา เป็นการออกแบบขั้นตอนการแก้ปัญหาที่ควรออกแบบให้ครอบคลุมทุกกรณีตามเงื่อนไขที่โจทย์กำหนด และอาจนำขั้นตอนนี้ไปใช้ได้หลาย ๆ ครั้งตามต้องการ

การเขียนโปรแกรมเป็นการสร้างลำดับของคำสั่งให้คอมพิวเตอร์ทำงาน เพื่อให้ได้ผลลัพธ์ตาม ความต้องการ หากมีข้อผิดพลาดให้ตรวจสอบการทำงานทีละคำสั่ง เมื่อพบจุดที่ทำให้ผลลัพธ์ไม่ถูกต้อง ให้ทำการแก้ไขจนกว่าจะได้ผลลัพธ์ที่ถูกต้อง

ตอนที่ 1.1 การแก้ปัญหาด้วยเหตุผลเชิงตรรกะ

การใช้เหตุผลเชิงตรรกะ

แสดงวิธีคิดเชิงตรรกะในการแก้ปัญหา หรือคาดการณ์ผลลัพธ์ของเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น

ความหมายของ “เหตุผลเชิงตรรกะ”

การใช้เหตุผลเชิงตรรกะ คือ การนำ “กฎเกณฑ์” หรือ “เงื่อนไข” ที่ครอบคลุมทุกกรณีมาใช้พิจารณาเพื่อ

• แก้ปัญหา
• อธิบายการทำงาน
• หรือคาดการณ์ผลลัพธ์

ตัวอย่างสถานการณ์ในชีวิตประจำวัน

สถานการณ์	เหตุผลเชิงตรรกะ
ถ้าอากาศครึ้ม → อาจมีฝนตก	เพราะเมฆมากมักมาพร้อมฝน
ถ้าเดินผ่านร้านขนม → อาจหยุดซื้อขนม	เพราะเด็กส่วนใหญ่มักสนใจของกิน
ถ้าน้ำเดือด → น้ำมีอุณหภูมิ 100°C	เพราะน้ำจะเดือดที่ 100°C ในความดันปกติ

วิธีคิดเชิงตรรกะทำอย่างไร?

• ตั้งกฎหรือเงื่อนไข เช่น “ถ้า A แล้ว B”
• ใช้เงื่อนไขนั้นกับสถานการณ์จริง
• วิเคราะห์ผลที่อาจเกิดขึ้น
• ตรวจสอบว่าข้อสรุปนั้นถูกต้องหรือไม่

ประโยชน์ของเหตุผลเชิงตรรกะ

• ทำให้คิดเป็นระบบ ไม่ด่วนตัดสิน
• ช่วยเขียนโปรแกรมหรือคำสั่งได้ง่าย
• ฝึกให้เป็นคนรอบคอบ วิเคราะห์เก่ง
• คาดเดาผลลัพธ์ล่วงหน้าได้แม่นยำ

แบบฝึกคิด

โจทย์:
ถ้าฝนตกหนัก → ถนนลื่น → เสี่ยงอุบัติเหตุ
คำถาม: ถ้าฝนตกหนัก ควรทำอย่างไร?

---

สถานะเริ่มต้นที่แตกต่าง ส่งผลให้ผลลัพธ์แตกต่าง

ความหมาย

การทำงานของอัลกอริทึมหรือชุดคำสั่งหนึ่ง ๆ ถ้าเริ่มจาก “สถานะเริ่มต้นที่ต่างกัน” จะทำให้ผลลัพธ์สุดท้ายออกมา “ต่างกัน” แม้จะใช้คำสั่งเดียวกันก็ตาม

ตัวอย่างง่าย ๆ

สถานะเริ่มต้น	คำสั่งที่ใช้	ผลลัพธ์
หุ่นยนต์ยืนหน้าประตูห้อง	เดินหน้า 2 ก้าว	ไปอยู่กลางห้อง
หุ่นยนต์ยืนกลางห้อง	เดินหน้า 2 ก้าว	ชนกำแพง

จะเห็นว่า “คำสั่งเดียวกัน” แต่ได้ “ผลลัพธ์ต่างกัน” เพราะจุดเริ่มต้นต่างกัน

ข้อคิดสำหรับนักเรียน

• เวลาวางแผนแก้ปัญหา ควรดูว่า เริ่มต้นจากตรงไหน
• ต้องคิดให้ละเอียดว่า สถานะตอนเริ่ม คืออะไร
• ใช้แนวคิดนี้ช่วยให้ เขียนโปรแกรมไม่ผิดพลาด

กิจกรรมแนะนำ

ลองให้เพื่อน ๆ เริ่มต้นเดินจากจุดต่าง ๆ กัน แล้วใช้คำสั่งเดียวกัน เช่น
“เดินหน้า 3 ก้าว → หันขวา → เดินหน้า 2 ก้าว”
แล้วสังเกตว่าไปถึงจุดหมายเดียวกันไหม? ถ้าไม่ เหตุผลคืออะไร?

สรุปสั้น ๆ

❝ จุดเริ่มต้นต่างกัน แม้ใช้คำสั่งเดียวกัน ก็ได้ผลลัพธ์ต่างกัน ❞
นี่คือหลักการสำคัญใน “การคิดเชิงตรรกะและอัลกอริทึม”

ความรู้เพิ่มเติม

5 วิธีฝึกทักษะตรรกะให้เด็กประถม

• 1.1.1 การฝึกลำดับความคิด
• 1.1.2 การเลือกวิธีการแก้ปัญหา
• 1.1.3 แนวทางการแก้ปัญหา
• 1.1.4 การคาดการณ์ผลลัพธ์ของปัญหา
• 1.1.5 รู้จักขั้นตอนการแก้ปัญหา
• 1.1.6 การแก้ปัญหาตามขั้นตอนการแก้ปัญหา
• 1.1.7 การออกแบบขั้นตอนการแก้ปัญหา 
• 1.1.8 การออกแบบโปรแกรมการแก้ปัญหา
• 1.1.9 การเขียนโปรแกรมให้ตัวละครสื่อสารระหว่างกัน

It appears that this quiz is not set up correctly.

ตัวชี้วัด

ว 4.2 ป.4/1 ใช้เหตุผลเชิงตรรกะในการแก้ปัญหา การอธิบายการทำงาน การคาดการณ์ผลลัพธ์จากปัญหาอย่างง่าย (10 คะแนน)