Scratch เป็นโปรแกรมที่เหมาะสำหรับการเรียนรู้การเขียนโค้ดเบื้องต้น โดยเฉพาะในกลุ่มนักเรียนหรือผู้ที่เริ่มสนใจการเขียนโปรแกรม หนึ่งในคุณสมบัติที่ทรงพลังของ Scratch คือความสามารถในการใช้ แนวคิดเงื่อนไข (Conditional Statements) ซึ่งเป็นพื้นฐานสำคัญของการเขียนโปรแกรม ในบทความนี้ เราจะนำเสนอ ตัวอย่างเกมจาก Scratch ที่ใช้สถานการณ์จริงเพื่อสอนแนวคิดเงื่อนไข พร้อมคำอธิบายทีละขั้นตอนเพื่อให้ผู้เรียนเข้าใจและสามารถสร้างเกมได้ด้วยตัวเอง
1. แนวคิดเกมและสถานการณ์จริงใน Scratch
แนวคิดเกมที่ใช้สถานการณ์จริง
เกมใน Scratch สามารถใช้สถานการณ์ที่ผู้เล่นพบเจอในชีวิตประจำวัน เช่น:
- การเดินทางข้ามถนนโดยหลบรถ
- การเก็บผลไม้ในสวน
- การตอบคำถามในห้องเรียน
การนำสถานการณ์จริงมาใช้ทำให้เกมมีความน่าสนใจและช่วยเสริมการเรียนรู้แนวคิดเงื่อนไขได้ง่ายขึ้น
2. ตัวอย่างเกม: การข้ามถนน (Crossing the Road)
เป้าหมายของเกม
ผู้เล่นต้องควบคุมตัวละครให้เดินทางข้ามถนนโดยไม่ชนรถ หากชนรถ เกมจะจบ
ขั้นตอนการสร้างเกม
1. การตั้งค่าเริ่มต้น
- เปิดโปรแกรม Scratch และสร้างโปรเจกต์ใหม่
- เพิ่ม ตัวละคร (Sprite) ที่ใช้แทนผู้เล่น เช่น คนเดินถนน
- เพิ่ม ฉากหลัง (Backdrop) ที่แสดงถนนและเลนสำหรับรถ
2. การเพิ่มตัวละครและอุปสรรค
- เพิ่มรถเป็นตัวละคร (Sprite) และตั้งชื่อ Sprite เช่น “Car”
- ตั้งค่าการเคลื่อนไหวของรถให้วิ่งไปทางซ้ายหรือขวา
when green flag clicked forever move (10) steps if on edge, bounce end
3. การใช้เงื่อนไขสำหรับการชน
- สร้างคำสั่งสำหรับตรวจจับการชนระหว่างตัวละครผู้เล่นและรถ
if <touching [Car]> then say [Game Over] for (2) seconds stop [all] end
4. การกำหนดเป้าหมายการชนะ
- เพิ่มเส้นชัย (Finish Line) เป็นตัวละคร และเพิ่มเงื่อนไขเมื่อผู้เล่นถึงเส้นชัย
if <touching [Finish Line]> then say [You Win!] for (2) seconds stop [all] end
3. ตัวอย่างเกม: เก็บผลไม้ในสวน
เป้าหมายของเกม
ผู้เล่นจะต้องควบคุมตะกร้าเก็บผลไม้ที่หล่นลงมาจากต้นไม้ หากพลาด ผลไม้จะหายไป
ขั้นตอนการสร้างเกม
1. การตั้งค่าเริ่มต้น
- เพิ่ม Sprite ของตะกร้าและผลไม้
- เลือกฉากหลังที่เหมาะสม เช่น สวนผลไม้
2. การเพิ่มการเคลื่อนไหวของผลไม้
- ใช้คำสั่งให้ผลไม้หล่นลงมา
when green flag clicked forever change y by (-5) if <touching [Basket]> then change [score v] by (1) hide end end
3. การเพิ่มเงื่อนไขเมื่อพลาดเก็บผลไม้
- หากผลไม้ตกถึงพื้นโดยไม่ถูกเก็บ จะลดคะแนน
if <y position = (-180)> then change [lives v] by (-1) hide end
4. การแสดงคะแนนและชีวิต
- เพิ่มตัวแปรสำหรับเก็บคะแนนและจำนวนชีวิต
set [score v] to (0) set [lives v] to (3)
4. การสอนแนวคิดเงื่อนไขผ่านตัวอย่างเกม
การสร้างเกมใน Scratch เป็นโอกาสที่ดีในการเรียนรู้ แนวคิดเงื่อนไข ตัวอย่างเกมข้างต้นสามารถใช้เงื่อนไขต่างๆ เพื่อควบคุมการทำงานของเกม เช่น:
- เงื่อนไขการชน: ใช้ในกรณีที่ตัวละครชนกับอุปสรรค
- เงื่อนไขการชนะ: ใช้เมื่อผู้เล่นบรรลุเป้าหมาย
- เงื่อนไขคะแนน: ใช้เพิ่มหรือลดคะแนนตามการกระทำของผู้เล่น
การใช้เงื่อนไขเหล่านี้ทำให้ผู้เล่นสามารถเข้าใจและเห็นการทำงานของโปรแกรมมิ่งอย่างชัดเจน
5. การปรับแต่งเกมให้มีความหลากหลาย
เพิ่มระดับความยาก
- เพิ่มความเร็วของอุปสรรค เช่น รถหรือผลไม้ที่หล่นลงมา
- ลดจำนวนชีวิตเริ่มต้นของผู้เล่น
เพิ่มความท้าทาย
- ใช้ตัวแปรสุ่ม (Random Variables) เพื่อกำหนดตำแหน่งเริ่มต้นของอุปสรรค
- เพิ่มจำนวนอุปสรรคในแต่ละด่าน
เพิ่มฟีเจอร์ใหม่
- เพิ่มไอเท็มพิเศษ เช่น ไอเท็มที่เพิ่มคะแนนหรือลดความเร็วของอุปสรรค
- เพิ่มด่านใหม่พร้อมเงื่อนไขที่ซับซ้อนขึ้น
6. สรุป
การสร้างเกมจาก Scratch ไม่เพียงแค่ช่วยให้ผู้เรียนได้สนุกกับการออกแบบและเขียนโปรแกรม แต่ยังช่วยพัฒนาทักษะการคิดเชิงตรรกะและการแก้ปัญหาได้เป็นอย่างดี ตัวอย่างเกมข้างต้นเป็นเพียงแนวทางที่สามารถปรับแต่งเพื่อให้เหมาะสมกับความสนใจและระดับทักษะของผู้เรียน
