ความสำคัญของพระพุทธศาสนาและพุทธประวัติ : ตรัสรู้

หลังจากทรงชนะมารพระพุทธองค์ทรงตั้งพระทัยอย่างแน่วแน่ให้ปราศจากกิเลสจนบรรลุธรรม ทรงปฏิบัติธรรมด้วยจิตที่สงบ จนกระทั่งหมดกิเลสด้วยพระปัญญาบรรลุอนุตรสัมมาสัมโพธิญาณ (อ่านว่า อะ-นุ-ตะ-ระ-สำ-มา-สำ-โพ-ทิ-ยาน) เป็นลำดับ ดังนี้

• ยามต้น (ปฐมยาม) ความรู้แจ้งถึงอดีตชาติ
• ยามกลาง (มัชฌิมยาม) ความรู้แจ้งถึงการเวียนว่ายตายเกิดของสรรพสัตว์ตลอดถึงความแตกต่างที่เรียกว่า กรรม
• ยามสุดท้าย (ปัจฉิมยาม) ความรู้แจ้งในการกำจัดกิเลสให้สิ้นไป

หลังจากนั้นพระองค์ทรงตรัสรู้ธรรมที่เรียกว่า อริยสัจ ๔ คือ ทุกข์ หมายถึง ความทุกข์ สมุทัย หมายถึง เหตุของการเกิดทุกข์ นิโรธ หมายถึง การดับทุกข์ และมรรค หมายถึง วิธีดับทุกข์ ในวันเพ็ญขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๖ ณ ใต้ต้นพระศรีมหาโพธิ์ เมื่อพระชนมายุได้ ๓๕ พรรษา