หน่วยที่ 2 หลักการเขียนโปรแกรมเบื้องต้น

***หน่วยการเรียนนี้ ประกอบใบงานที่ 6 – 10***

การเขียนโปรแกรมเบื้องต้น

✅ ความหมายของการเขียนโปรแกรม

การเขียนโปรแกรม คือการสั่งงานคอมพิวเตอร์ให้ทำงานตามลำดับขั้นตอนที่กำหนดไว้อย่างชัดเจน

หากเราต้องการให้ตัวละครในเกมพูด ทักทาย หรือเคลื่อนไหว เราต้อง “เขียนโปรแกรม” เพื่อสั่งให้มันทำสิ่งเหล่านั้นอย่างเป็นลำดับ ซึ่งจะใช้คำสั่งต่าง ๆ ใน Scratch เช่น say, move, และ wait

---

คำสั่งเบื้องต้นที่ใช้ใน Scratch

• when green flag clicked
  เริ่มต้นทำงานเมื่อกดปุ่ม “ธงเขียว”

• say “ข้อความ”
  ใช้สั่งให้ตัวละครพูดข้อความที่เรากำหนด

• move 10 steps
  สั่งให้ตัวละครเคลื่อนที่ไปข้างหน้า

• wait 1 second
  ให้ตัวละครรอเวลา 1 วินาทีก่อนทำงานต่อ

---

การจัดลำดับคำสั่งที่ถูกต้อง

ลำดับคำสั่งที่ดีจะทำให้โปรแกรมทำงานได้ตามที่ต้องการอย่างถูกต้อง

ตัวอย่างสคริปต์ง่าย ๆ:

เมื่อกดธงเขียว → พูด “ยินดีต้อนรับ” → เดินหน้า 15 ก้าว → รอ 1 วินาที

การเขียนโปรแกรมแบบวนซ้ำ (Loop) ด้วย Scratch

การเขียนโปรแกรมแบบวนซ้ำ (Loop) คือการสั่งให้คำสั่งบางอย่างทำงานซ้ำไปเรื่อย ๆ โดยไม่ต้องเขียนซ้ำหลายครั้ง

ลองนึกภาพว่าเราต้องการให้ตัวละครพูดว่า “สวัสดี” 5 ครั้ง ถ้าเขียนคำสั่ง say “สวัสดี” ซ้ำ 5 บรรทัดก็จะเสียเวลา
แต่ถ้าใช้คำสั่ง repeat หรือ forever โปรแกรมจะทำงานซ้ำได้ง่ายและสั้นขึ้นมาก!

---

แนวคิดสำคัญของบทเรียนนี้

• ใช้คำสั่ง repeat เพื่อวนซ้ำแบบจำกัดจำนวนรอบ
• ใช้คำสั่ง forever เพื่อวนซ้ำแบบไม่รู้จบ (จนกว่าจะหยุด)
• ประหยัดเวลา และลดความซ้ำซ้อนของโค้ด

ตัวอย่างคำสั่งวนซ้ำใน Scratch

when green flag clicked
repeat 3 {
say “สวัสดี”
}

ผลลัพธ์: ตัวละครจะพูดคำว่า “สวัสดี” จำนวน 3 ครั้ง

หรือหากต้องการให้พูดไม่หยุด:

when green flag clicked
forever {
say “ยินดีที่ได้รู้จัก”
}

ตัวละครจะพูดไปเรื่อย ๆ ไม่สิ้นสุด จนกว่าจะกดหยุดการทำงาน

เป้าหมายของการเรียนรู้

• เข้าใจความหมายของการวนซ้ำ (Loop)
• ยกตัวอย่างการวนซ้ำในชีวิตประจำวันได้ เช่น แปรงฟัน, ล้างจาน, เดินรอบสนาม
• เขียนโปรแกรม Scratch โดยใช้คำสั่งวนซ้ำได้ด้วยตนเอง

---

การเขียนโปรแกรมแบบมีเงื่อนไข (Conditional Programming)

การเขียนโปรแกรมแบบมีเงื่อนไข คือการสั่งให้คอมพิวเตอร์ “เลือกทำงาน” ตามสถานการณ์ที่เกิดขึ้น

เช่น ถ้า “นักเรียนสอบผ่าน” ให้แสดงข้อความ “ยินดีด้วย!”
แต่ถ้า “สอบไม่ผ่าน” ให้แสดงข้อความ “พยายามใหม่นะ”
สิ่งนี้เรียกว่า “การตัดสินใจ” หรือ Conditional Statement

---

หลักการสำคัญของบทเรียนนี้

• ใช้บล็อกคำสั่ง if → ตรวจสอบเงื่อนไข ถ้าจริง → จึงทำงาน
• ใช้บล็อก if-else → มี 2 ทางเลือก: ถ้าเงื่อนไขเป็นจริง → ทำอย่างหนึ่ง, ถ้าไม่จริง → ทำอีกอย่าง
• ใช้กลุ่มคำสั่งจากหมวด Sensing เช่น ตรวจสอบการสัมผัส, การกดปุ่ม, หรือค่าคะแนน

ตัวอย่างคำสั่งใน Scratch

if <touching edge>then
say “หยุด!”

ถ้าตัวละครชนขอบเวที → ให้พูดว่า “หยุด!”

หรือ

if <score>10> then
say “ชนะแล้ว!”
else
say “สู้ต่อไป”

ถ้าคะแนนมากกว่า 10 → พูดว่า “ชนะแล้ว!”
มิฉะนั้น → พูดว่า “สู้ต่อไป”

เป้าหมายของการเรียนรู้

• เข้าใจคำสั่งแบบมีเงื่อนไขในโปรแกรม Scratch
• ใช้บล็อก if / if-else ได้อย่างถูกต้อง
• ยกตัวอย่างสถานการณ์ที่ใช้เงื่อนไขในชีวิตประจำวัน เช่น ถ้าฝนตก → พกร่ม

ตัวอย่างกิจกรรม

นักเรียนได้ทดลองเขียนโปรแกรม Scratch โดยมีเงื่อนไข เช่น:

• ถ้ากดปุ่ม space → ตัวละครกระโดด
• ถ้าสัมผัสสีแดง → ตัวละครพูดว่า “อันตราย!”
• ถ้าคะแนนถึง 10 คะแนน → ตัวละครแสดงภาพแห่งชัยชนะ

กิจกรรมนี้ช่วยให้นักเรียน คิดวิเคราะห์เชิงเหตุผล และฝึกการเขียนโปรแกรมอย่างเป็นระบบ

---

ทบทวนบทเรียน: เขียนโปรแกรมเบื้องต้นด้วย Scratch

หลังจากนักเรียนได้เรียนรู้คำสั่งพื้นฐานต่าง ๆ ไปแล้ว ไม่ว่าจะเป็นคำสั่งแบบ ลำดับขั้น (Sequence)
คำสั่งแบบ วนซ้ำ (Loop) และคำสั่งแบบ เงื่อนไข (Conditional)
ในบทเรียนนี้เราจะมาทบทวนความรู้ทั้งหมด พร้อมฝึกเขียนโปรแกรมอย่างเป็นระบบ

---

สรุปแนวคิดสำคัญ

1. การเขียนโปรแกรมแบบลำดับ
   สั่งให้ตัวละครทำงานตามขั้นตอน เช่น เดิน → พูด → รอ
2. การเขียนโปรแกรมแบบวนซ้ำ
   ใช้คำสั่ง repeat, forever, repeat until
   เพื่อสั่งให้ทำงานซ้ำ ๆ โดยไม่ต้องเขียนคำสั่งซ้ำหลายรอบ
3. การเขียนโปรแกรมแบบมีเงื่อนไข
   ใช้คำสั่ง if และ if-else เพื่อตัดสินใจว่า จะทำหรือไม่ทำอะไรในสถานการณ์ต่าง ๆ เช่น
   • ถ้าคะแนนมากกว่า 10 → พูดว่า “ชนะแล้ว!”
   • ถ้าแตะขอบเวที → หยุดการเคลื่อนไหว

ตัวอย่างโครงสร้างโปรแกรมเบื้องต้น

เมื่อธงเขียวถูกคลิก
→ เดินไปข้างหน้า 10 ก้าว
→ ถ้าแตะขอบ → พูดว่า “หยุดแล้ว!”
→ ทำซ้ำ 4 ครั้ง → เดินอีก 15 ก้าว

จุดประสงค์ของบทเรียนนี้

• สรุปองค์ความรู้จากหน่วยการเรียน
• ประยุกต์ใช้ความรู้เพื่อสร้างโปรแกรมจริง
• ส่งเสริมการคิดเป็นระบบ การออกแบบลำดับคำสั่ง และความคิดสร้างสรรค์

---