สังเวชนียสถาน 4 หมายถึง สถานที่ที่เกี่ยวข้องกับพระพุทธเจ้า 4 แห่ง ครอบคลุม 1) สถานที่ประสูติ 2) สถานที่ตรัสรู้ 3) สถานที่ทรงแสดงปฐมเทศนา และ 4) สถานที่ปรินิพพาน
1. สถานที่ประสูติ
พระพุทธเจ้าประสูติในวันเพ็ญขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 ที่ใต้ร่มไม้รังหรือต้นสาละ อยู่ระหว่างเมืองกบิลพัสดุ์และชานเมืองเทวทหะ มีเสาหินที่สร้างขึ้นในสมัยพระเจ้าอโศกมหาราช เป็นสัญลักษณ์ ปัจจุบันสังเวชนียสถานแห่งนี้อยู่ในประเทศเนปาล มีชื่อเรียกว่า รุมมินเด
2. สถานที่ตรัสรู้
พระพุทธเจ้าตรัสรู้เป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้าในวันเพ็ญขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 ก่อนพุทธศักราช 45 ปี ณ ใต้ต้นพระศรีมหาโพธิ์ริมฝั่งแม่นำ้าเนรัญชรา ปัจจุบันอยู่ด้านตะวันตกของจังหวัดพุทธคยา รัฐพิหาร ประเทศอินเดียมีเจดีย์พุทธคยาสร้างขึ้นในสมัยพระเจ้าหุวิชกะ เมื่อ พ.ศ. 647 เป็นสัญลักษณ์
3. สถานที่ทรงแสดงปฐมเทศนา
พระพุทธเจ้าทรงแสดงปฐมเทศนาครั้งแรกแก่ปัญจวัคคีย์ทั้ง 5 ในวันเพ็ญขึ้น 15 ค่ำ เดือน 8 ธรรมที่ทรงแสดงเรียกว่า ธัมมจักกัปปวัตนสูตร ปัจจุบันสถานที่ดังกล่าวมีพระสถูปที่สร้างขึ้นโดยพระเจ้าอโศกมหาราชเรียกว่า ธัมเมกขสถูปตั้งอยู่ที่อิสิปตนมฤคทายวัน ที่สารนาถใกล้เมืองพาราณสี รัฐพิหาร ประเทศอินเดีย
4. สถานที่ปรินิพพาน
พระพุทธเจ้าเสด็จดับขันธปรินิพพาน ในวันเพ็ญขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 ใต้ต้นสาละ ณ สาลวโนทยาน เมืองกุสินารา รัฐอุตตรประเทศ ประเทศอินเดีย
สังเวชนียสถานทั้ง 4 แห่งนี้เป็นสถานที่สำาคัญทางพระพุทธศาสนาพุทธศาสนิกชนควรไปเคารพสักการะ เพื่อรำาลึกถึงพระมหากรุณาคุณของพระพุทธองค์ รัฐบาลไทยเห็นความสำาคัญของสังเวชนียสถานทั้ง 4 จึงได้จำาลองสถานที่ดังกล่าวไว้ที่บริเวณพุทธมณฑล จังหวัดนครปฐม
